وبلاگ حقوق عمومی
» مصونیت نمایندگان مجلس طبق قانون اساسی
نمایندگان مجلس در ارائه ی نظرات خود آزادند.
یکی از اصول مهمی که در قانون اساسی بیان شده اصل مصونیت پارلمانی می باشد. قانون اساسی در راستای این اصل به صراحت بیان کرده است که نمایندگان مجلس در اظهار نظر و رأی خود کاملاً آزادند و به سبب نظرات یا آراء خود مؤاخذه نخواهند شد.
اصل ٨۶ قانون اساسی در این خصوص می گوید:
نمایندگان مجلس در مقام ایفای وظایف نمایندگی در اظهار نظر و رأی خود کاملاً آزادند و نمی توان آن ها را به سبب نظراتی که در مجلس اظهار کرده اند یا آرائی که در مقام ایفای وظایف نمایندگی خود داده اند تعقیب یا توقیف کرد.
به بیانی دیگر، نمایندگان مجلس در اظهاراتی که در جهت ایفای وظایفشان ارائه می دهند آزادند و نمی توان آن ها را به سبب این اظهارات محاکمه کرد و مورد تعقیب قانونی قرار داد.
مصونیت پارلمانی بر دو نوع است :
مصونیت ماهوی
مصونیت شکلی
مصونیت ماهوی یا عدم مسئولیت: یعنی نظراتی که نماینده در جهت انجام وظایفش اظهار می کند جرم تلقی نمی شود؛ لذا این مصونیت باعث می شود که نماینده بتواند وظایفش را بدون ترس از جرم شناخته شدن اعمالش انجام دهد و آزادانه بتواند نظرات خود را ابراز نماید. اصل ٨۴ قانون اساسی در این خصوص می گوید : هر نماینده در برابر تمام ملت مسئول است و حق دارد در همه ی مسائل داخلی و خارجی کشور اظهار نظر نماید.
لازم به ذکر است که این مصونیت دائمی است و اختصاص به دوره ی نمایندگی شخص ندارد؛ بنابراین شخص پس از اتمام دوره ی نمایندگی خود نیز از تعقیب یا توقیف مصون است.
باید توجه داشت که اصل عدم مسئولیت تنها در صورتی اجرا می شود که رفتار نماینده یا اظهار نظرات او در جهت ایفای وظایفش باشد؛ بنابراین اظهار نظر در خصوص مسائلی که در حیطه ی وظایف وی نیست مشمول اصل عدم مسئولیت نمی باشد و نماینده نیز مثل سایر افراد، تحت مقررات و قوانین عمومی قرار خواهد گرفت.
مصونیت شکلی یا اصل تعرض ناپذیری : یعنی اگر نماینده ی مجلس متهم به جرمی باشد و مراجع قضایی قصد تعقیب او را داشته باشند، تعقیب وی باید با اطلاع مجلس انجام شود؛ به عبارتی شیوه ی تعقیب و دادرسی نمایندگان مجلس، شیوه ای متمایز از سایر اشخاص می باشد. فایده ی مصونیت شکلی این است که اگر نماینده، مرتکب جرمی خارج از حیطه ی وظایفش شود نمی توان مانع حضور او در مجلس شد؛ مثلاً اگر نماینده مرتکب قتل یا سرقت شود [ که این جرایم ارتباطی با نماینده بودن شخص ندارند] تعقیب جزایی او مستلزم اجازه ی قبلی مجلس است.
بنابراین در نظر گرفتن مصونیت پارلمانی برای نمایندگان مجلس به این دلیل است که آنان بتوانند با خیالی آسوده نظرات خود را در جهت انجام وظایفشان اعلام کنند و بدون واهمه از تحت تعقیب قرار گرفتن، به انجام وظیفه بپردازند.
